Najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy, północna Gwiazda Polarna Ziemi. Ma obserwowaną wielkość gwiazdową 2,02m, znajduje się około 430 lat świetlnych od Słońca. Polaris jest położona najbliżej bieguna niebieskiego spośród widocznych gołym okiem gwiazd. Jest to jasna, lecz wcale nie najjaśniejsza gwiazda nieba; pod względem jasności wizualnej jest dopiero na 48. miejscu. Jej położenie na sferze niebieskiej sprawia, że ma ona niemal stałe położenie, podczas gdy inne gwiazdy widoczne w ciągu nocy wschodzą i zachodzą, lub krążą wokół bieguna (gwiazdy okołobiegunowe). Dzięki temu od wieków była wykorzystywana do znajdowania kierunków świata (jest widoczna zawsze na północy), w astronawigacji, oraz do wyznaczania szerokości geograficznej.
Polaris to gwiazda potrójna. W 1780 roku William Herschel zaobserwował, że Gwiazdę Polarną tworzą dwa składniki. Trzecią gwiazdę wchodzącą w skład tego systemu odkryto w XX wieku na podstawie wpływu grawitacyjnego, jaki wywiera na główną gwiazdę układu, jednak ze względu na bliskość udało się ją dostrzec dopiero w 2005 roku, za pomocą teleskopu Hubble’a (zdjęcie opublikowano w styczniu 2006).
Nazwa
Nazwa własna tej gwiazdy, Polaris, jest skróconą formą nazwy łac. Stella Polaris, „Gwiazda Polarna”. Ze względu na wyjątkową pozycję na sferze niebieskiej nazywano ją także wieloma innymi nazwami. Nazwa Cynozura wywodzi się od stgr. Κυνόσουρα Kynosoura, „psi ogon”; jej etymologia jest niepewna; w XVII i XVIII wieku była określeniem gwiazdy często stosowanym w pracach naukowych. Johann Bayer używał dla określenia alfa Ursae Minoris włoskiej nazwy Tramontana, które może wiązać się z widocznością gwiazdy z Półwyspu Apenińskiego ponad Alpami, bądź starożytnym wyobrażeniem „góry niebieskiej” na dalekiej północy. Do znaczenia gwiazdy w astronawigacji nawiązuje m.in. łacińska nazwa Navigatoria. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Polaris dla określenia alfa Ursae Minoris.
